ICT bij gemeenten is toe aan een fundamentele herziening
Vrijwel alle gemeentelijke processen zijn afhankelijk van ICT. Zodra de ICT ondersteuning het laat afweten, stokt de gemeentelijke dienstverlening vrijwel onmiddellijk. De ICT ondersteuning van gemeenten is sterk afhankelijk van externe partijen, zoals ICT-leveranciers en providers. De veelheid aan verschillende oplossingen en technologieën maken het beheren en beheersen van de ICT inspanningen voor gemeenten tot een steeds grotere uitdaging. De vraag is dan ook of een gemeente nog wel voldoende grip heeft op haar eigen ICT-inspanningen. Met die vraag gaan KNVI-lid Kees Groeneveld en Herman Timmermans in hun boek ‘Reset de gemeentelijke ICT’ op zoek naar mogelijke oplossingen. De gemeenten vormen daarbij het primaire object, maar andere overheden en leveranciers kunnen ook hun voordeel doen met de inhoud.
Een belangrijk deel van de ICT-inspanningen bij de ruim 350 Nederlandse gemeenten is uitbesteed aan externe leveranciers en providers. De technologie, die daarbij gebruikt wordt ontwikkelt voortdurend. Ook de gemeentelijke werkprocessen ontwikkelen, mede onder invloed van maatschappelijke, economische en technologische ontwikkelingen, regelmatig. Om deze mix van invloeden goed te kunnen beheersen en sturen is een passende en up to date ICT-kennis en -capaciteit nodig. De inzet van die kennis en capaciteit vraagt om een duidelijke en op de toekomst gerichte visie en daarvan afgeleid beleid.
Bij veel gemeenten wringt op deze punten de schoen. De gemeenten vormen feitelijk de voorhoede van de hele overheid. Met enige aanpassing kun je stellen dat wat voor gemeenten geldt ook past op andere overheidsgeledingen. Bij gemeenten is een complicerende factor, dat zij op veel terreinen autonoom zijn. Ze kunnen hun eigen beleid en verordeningen bepalen. Dat is vanuit het belang van de burger en de samenleving een groot goed, maar op ICT-gebied leidt dat steeds meer tot een groeiende en steeds minder te beheersen complexiteit. De steeds toenemende nadruk op uitbesteden, de beperkte ICT-kennis en capaciteit en het ontbreken van een samenhangende en op de langere termijn gerichte visie vormen de ingrediënten voor een risicovolle combinatie, die de gemeentelijke dienstverlening in gevaar kan brengen.
Meer samenwerken en meer eigen ICT-kennis en -capaciteit
Groeneveld en Timmermans pleiten ervoor, dat gemeenten meer en beter gaan samenwerken. Niet alleen vanwege de kosten, maar vooral om meer grip te krijgen op de ICT-ondersteuning van hun werkprocessen. Die samenwerking zou niet alleen onderling moeten zijn, maar ook met hun leveranciers en providers. Een samenhangende en voortdurend geactualiseerde ICT-visie en -beleid vormen daarvoor de basis. Hoofddoel daarbij zou moeten zijn het stelselmatig reduceren van de complexiteit van het gemeentelijk ICT-landschap. Daarvoor is gericht investeren in en onderhouden van een passende eigen ICT- kennis en -capaciteit onontbeerlijk.
Tijd voor een reset
Recente calamiteiten en inbreuken op bestaande ICT infrastructuur hebben de kwetsbaarheid van de ICT-inspanningen bij de overheid en nadrukkelijk ook bij de gemeenten blootgelegd. De eerste reacties op deze voorvallen stemmen niet gerust. Klassiek wordt teruggevallen op vrijblijvende handreikingen van de VNG, ad hoc aanpassingen, nieuwe convenanten en regelgeving, extra controles en nog meer verantwoording. Maar in wezen is systeem toe aan een nieuwe inrichting: een reset.
Het eerste exemplaar van het boek ‘Reset de gemeentelijke ICT’ wordt op 7 december aangeboden aan de Tweede Kamer commissie Digitale Zaken en is vanaf dat moment verkrijgbaar bij oa BOL.com en managementboek.nl Op www.resetdegemeentelijkeict.nl is de inleiding te downloaden en podcasts te beluisteren.
Over de auteur
