AI met een zwart randje
Met een hamer kun je een spijker in het hout slaan, maar je kunt er ook schade mee aanrichten. Aan de professional de taak de juiste keuze te maken. Dit is de kortst mogelijke ‘pitch’ van Smart Humanity – hét thema van de KNVI. Laten we dat eens toepassen op artificial intelligence (AI). De technologie heeft zowel inspirerende als beangstigende voorbeelden tegelijkertijd.
De inzet van AI kan immers zo veel impact hebben dat we dat eigenlijk niet eens kunnen bevatten. Zie het voorwoord van Stephen Ibaraki in het boek Smart Humanity, waar Anna via een link in haar brein verbinding heeft met haar digitale avatar. Verbinding – dus niet alleen contact of een datalink. Dit voorbeeld is inspirerend en beangstigend tegelijkertijd. De technologie maakt zo veel mogelijk, en biedt veel geweldige kansen. Zeg maar het volwassenheidniveau van de Federation in de Start Trek-serie.
De huidige wereld is daar echter nog niet helemaal aan toe. Tijdens het event 10 jaar iPoort (28 oktober jl.) werden bijvoorbeeld mooie initiatieven benoemd waarbij vanuit de overheid algoritmen worden geregistreerd, en er toezicht is op de impact en het effect daarvan. Iets waar de Europese Unie en Marietje Schaake al veel aandacht voor hadden. Een ontwikkeling waar de KNVI ook achter staat. De vraag is natuurlijk of bedrijven zich daaraan houden. De niet-democratische Corporate States (waaronder big pharma en bekende grote data- en techbedrijven) laten zich uiteraard niet sturen door dit soort nationale regeltjes. Alsof een land zonder deze bedrijven kan, op dit moment! Zelfs overheidsapps hebben deze infrastructuur vaak nodig.
Dan is er het nadeel dat veel wetgeving – ook in democratieën – het eindresultaat is van een onderhandelingsproces in het parlement, soms met een vleugje invloed van lobbyisme, en daarmee lastig in programmeerbare regels is uit te schrijven. Het vergt professional judgement om dergelijke wetten uit te voeren.
De politieke omgeving is daarnaast wat wispelturig. Recente voorbeelden zijn legio. Rutten op 16 maart 2020 op tv "we kunnen gecontroleerd groepsimmuniteit opbouwen", en op 4 juni 2020 in de Kamer "ik heb nooit een toespraak gehouden over groepsimmuniteit". De Duitse proefballon in Bruchsal om kinderen weg te halen van hun ouders en in speciale ‘isolatiefaciliteiten’ te stoppen (DW.com, 06-08-2020). De politieke medialuwte rondom de vrijheidsprotesten van bijna een miljoen mensen in Berlijn op 29 augustus, en recentelijk duizenden in Leipzich op 7 november. Het test-experiment in Liverpool: ieder PCR-getest kind krijgt een eigen unieke barcode (The Guardian, 8 november 2020). Zet dat proces maar eens om in algoritmen!
Het mooie van AI is natuurlijk dat áls er eenmaal heldere en transparant geformuleerde algoritmen zijn, die ons wellicht kunnen helpen om een duurzame wereld op te bouwen. Het positieve toekomstbeeld van Stephen Ibaraki. Ik vraag me echter af of we daar als samenleving al aan toe zijn. We zitten nog op het volwassenheidsniveau van de slapende bewoners van The Matrix – waarbij het de vraag is wat de plek van de menselijkheid nog is. Ik ben positief ingesteld, dus ik heb hoop. Maar ik houd mijn hart vast voor 2021 …
Wouter Brondsgeest, duo-voorzitter KNVI
Over de auteur
