Informatieprofessionals in crisistijd: De wereld verandert – wij bouwen daar zo constructief mogelijk aan mee

We zijn inmiddels enkele weken onderweg in onze intelligente lockdown. De hoos van grappige GIF-jes is inmiddels ook wel voorbij, de WC-rollen challenges hebben we gehad, en het lijkt er op dat we gelaten de dagen doorkomen. Met enorme verschillen in beleving. Kleine ondernemers dreigen failliet te gaan, strandtenten zijn voorlopig niet open, bibliotheken blijven dicht, musea zijn gesloten, de theaters hebben geen idee of ze ooit weer met volle zalen kunnen spelen, en hele bedrijfssectoren lijken nagenoeg te verdwijnen. Het UWV kan de aantallen bijstandsaanvragen niet snel genoeg aan. Aan de andere kant zijn er sectoren waarin medewerkers hele lange dagen maken en uitkijken naar een eerste verlofdag. Tijd om bij te tanken en hun familie te zien. Iedereen heeft zo zijn eigen verhaal, en velen hebben hun kleine en grotere drama’s die ze meemaken. Het zijn bijzondere tijden.

Heel bijzonder is opnieuw de oproep om toch te kijken naar het basisinkomen, of een vorm daarvan. Op de masterclasses Digital Leadership van KNVI en Nyenrode hebben we het daar regelmatig over: Wat zou er gebeuren als we al die stelsels afschaffen, en mensen een basisinkomen geven. Een heel andere wijze van het inkomens-herverdelings-instrumentarium dat we nu kennen. Een heel andere wijze waarop de overheid zou kunnen functioneren, en mogelijk ook vele malen kleiner kan worden. Een stapje op weg naar de herstructurering van onze maatschappij. Meer zelfvoorzienendheid, meer naar de ‘commons’, meer naar duurzaamheid. Verandert onze wereld, na deze bijzondere tijden?

Dichter bij huis zien we nu ook de effecten van thuis werken en geen contact meer hebben. De inzet van technologie wordt geroemd – op LinkedIn komen we trotse managers tegen die hun medewerkers openlijk steunbetuigingen doen toekomen, en de zoveel-duizendste goed-werkende werkplek-op-afstand onderstrepen. De techniek staat steeds meer voor niets. In veel teams begint men echter de contacten te missen, de fysieke nabijheid van de ander, het goede gesprek. We komen er achter dat naast zien en horen ook ‘voelen’ belangrijk is. Online samenwerken is leuk, maar gaat per saldo langzamer – merken we. De lastigste gesprekken stellen we uit, want die lukken niet goed over de telefoon, zeker niet bij onbekenden. We ervaren de beperkingen van de high tech maar al te goed. Technologie verandert de wereld, maar er zijn dus ook duidelijk grenzen.

De informatieprofessionals hebben naast hun bijdrage aan het maken van technologie en het ondersteunen bij het gebruik van technologie ook de opdracht om de ethische dilemma’s van hun vakgebied te zien, te benoemen en bespreekbaar te maken. Van het maken van plannen voor een beter archief- of documentair informatieplan tot het vinden van de juiste informatie, van bewijzen voor een complottheorie tot de mathematische modellen van onze topwetenschappers, van de invloed van G5 op je hersenschors tot het betrekken van digibeten bij maatschappelijke debatten: We hebben een grote opdracht vanuit ons vakgebied. De KNVI werkt deze maanden het thema Smart Humanity verder uit. Ook wij hebben ons jaarevent in 2020 verplaatste naar 2021. Maar we werken wel aan andere vormen om dit thema aandacht te geven. De vorm, die hebben we nog niet. Hoe we dat lastige en goede gesprek moeten voeren, wij denken er nog over na. De wereld verandert – wij bouwen daar zo constructief mogelijk aan mee.

Wouter Bronsgeest & Sandra de Waart