ChatOverheid

Dat geldt ook voor de overheid. Zou er plaats zijn voor een ChatOverheid? Laten we eens fantaseren. Omdat ChatGPT niet voldoende privacy biedt, ziet ChatOverheid het levenslicht: een op kunstmatige intelligentie gebaseerde interdepartementale taalvirtuoos. Jaren aan documentatie worden aan ChatOverheid gevoerd vanuit gedigitaliseerde bibliotheken en archieven, SharePoints, intranetten en e-mails. Dankzij het programmaplan Informatie op Orde is het relatief makkelijk om alle documentatie te oormerken. Ervan uitgaand dat deze documentatie is gebaseerd op de waarden van de overheid, is het niet nodig te corrigeren op desinformatie of ongepast taalgebruik.
Vervolgens wordt internet opgezocht, en daar worden alle openbare, in opdracht van of door de overheid gemaakte, rapporten meegenomen, en soms ook de reacties in kranten erop. Ook de gemeenzame standaarden, zoals ISO-normen en best practices, passen daarbij. Door het toevoegen van artikelen van belangrijke trendwatchers wordt innovatie ingebracht.

Prompts trainen
Alle overheidsmedewerkers kunnen met behulp van ChatOverheid goed geschreven documenten opstellen: rapporten, brieven, adviezen en voorleggers rollen er zo uit. Taalniveau basisschool groep 8 of voor de bestuurskamer, in dichtvorm of zakelijk: het kan allemaal, mits ze de juiste prompts invoeren. Training bestaat daarom vooral uit het leren van het geven van de juiste opdracht aan ChatOverheid.
Maar toch ... Na verloop van tijd blijken een paar dingen niet goed te gaan. AI is niet gericht op analyse van informatie. Nee, de intelligentie zit ’m slechts in het schrijven van goede zinnen volgens statische berekeningen, en zo kan er in prachtige volzinnen complete nonsens worden geschreven. Een vraag naar de informatiehuishouding resulteert bijvoorbeeld in een antwoord over het ‘huishoudboekje van de overheidsportemonnee’.

Menselijke intelligentie nodig
Waar ook geen rekening mee is gehouden, is dat er relatief veel is gepubliceerd over overheidszaken die misgaan, zoals met de Toeslagenwet, de Amsterdamse Top 400 (voorkomen van criminaliteit) en de Rotterdamse algoritmes voor de bijstand (extra controle kwetsbare groepen). Omdat ChatOverheid zonder herkenning van emotie schrijft op basis van het verleden, worden oplossingen uit het verleden – ook slechte – weer opgenomen in nieuwe rapporten. Ook best practices weet de bot goed op te nemen in zijn adviezen, maar of deze allemaal passend zijn voor het probleem van de betreffende organisatie blijft de vraag. Die analyse kan ChatOverheid namelijk niet maken. Er is menselijke intelligentie nodig om, misschien wel in tegenspraak met ChatOverheid, te adviseren in plaats van klakkeloos de trends te volgen.
Evengoed wint de overheid er een innovatieprijs voor; de geraamde bezuinigingen worden alvast ingevoerd. Lang leve het verleden.

Carolien Glasbergen, voorzitter van de interessegroep Ethiek voor de Informatieprofessional van de KNVI

Deze column verscheen ook in de digtale InformatieProfessional #7.