Intro Leon Oerlemans (HL Department Organization Studies, Tilburg University)
27 maart 2019.

Namens de Universiteit van Tilburg en in het bijzonder namens het departement Organisatiewetenschappen, heet ik u allen van harte welkom bij deze ronde tafel conferentie over digitalisering en grondrechten die wordt georganiseerd door de KNVI, de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Informatieprofessionals.

In dit gezelschap is het waarschijnlijk een open deur als je stelt dat digitalisering en dataficatie zijn doorgedrongen tot de diepste haarvaten van onze organisaties en bredere maatschappij. Deze ontwikkelingen maken deel uit van wat wel de 4e Industriële Revolutie genoemd wordt.

Was de 3e industriële revolutie vooral gestoeld op het gebruik van elektronische en IT systemen voor de automatisering van productieprocessen, de 4e industriële revolutie is gebaseerd op het gebruik van technologieën die zich exponentieel in plaats van lineair ontwikkelen en steeds meer met elkaar verweven raken. Technologieën waaraan we moeten denken zijn robotica, autonome voertuigen, 3D-printing, Internet of Things, kunstmatige intelligentie, en nanotechnologie.

De gevolgen van de vierde industriële revolutie zijn immens, zo wordt voorspeld. Zo veranderen en verdwijnen er complete sectoren en functies (waardoor banenverlies), raakt kennis achterhaald en veranderen competenties ingrijpend. Maar er ontstaan ook compleet nieuwe sectoren en functies. Het World Economic Forum (WEF) becijferde het wereldwijde verlies aan banen als gevolg van de vierde industriële revolutie op 7,1 miljoen in 2020. Twee derde van de klappen valt in de kantoor- en administratieve sector en in de logistiek.

Wat betekent dit voor organisaties? Het blijft speculeren natuurlijk, maar het ligt in de lijn van de verwachting dat routinematige en volgende activiteiten meer en meer zullen verdwijnen, en plaats zullen maken voor banen en functies waarin het oplossen van complexe problemen, kritisch denken, creativiteit, samenwerking met anderen belangrijker worden. Veel werk verdwijnt niet, maar wordt in een ander samenspel tussen mens en machine verricht. In plaats van als een bedreiging, kunnen slimme machines ook worden gezien als een partner van de mens die hem helpt creatief problemen op te lossen.

Misschien nog meer dan voorheen, worden organisaties plaatsen van samenwerking waarbij het belang van cognitie en data verwerking belangrijk worden. Deze nieuwe processen en verhoudingen roepen tal van vragen op, ook over grondrechten. Er is bijvoorbeeld een grote kans dat vrouwen op de arbeidsmarkt sterker door deze ontwikkelingen worden beïnvloedt, immers werken vaker in administratieve functies: hoe zit het dan met gelijkheidsrechten? Als intelligente machines meer en vaker beslissingen voor ons nemen: hoe dit het dan met recht op privacy en zelfbeschikking?

Vanmiddag wordt een keurmerk gepresenteerd waarmee borging van grondrechten van mensen praktisch kan worden getoetst.
Ik wens u allen veel succes en een nuttige vanmiddag bij deze ronde tafel conferentie.

Tilburg, 27 maart 2019
Leon Oerlemans